22.12.2023
door Johan Velghe, woordvoerder van Vlinks
‘Alleen het pad dat een andere route uitzet dan die van de onderdrukking van het ene volk door het andere, het pad op basis van gelijkheid en gerechtigheid, kan de honderdjarige oorlog tegen Palestina beëindigen met een blijvende vrede, een vrede waarmee de bevrijding komt die het Palestijnse volk verdient’. Het is de slotzin van het boek De honderdjarige oorlog tegen Palestina – een geschiedenis van kolonialisme en verzet van historicus Rashid Khalidi (°1948). Hij heeft tal van publicaties op zijn conto in o.a. The New York Times, The Boston Globe, The Los Angeles Times,… Het boek werd, in vertaling, in 2023 gepubliceerd door uitgeverij De Bezige Bij. Het is allerminst een pamflet. De Financial Times wijst het aan als ‘fair naar zijn tegenstanders en genadeloos over de tekortkomingen van zijn eigen kamp’.
Die voornoemde slotzin leest als een universeel en bijzonder actueel kerstverhaal over vrede en het vooruitzicht op gelijkheid en gerechtigheid voor allen, zowel in oorlogsgebieden als in eigen land waar een harde ruk naar rechts te wachten staat.
Ook in onze straten roepen betogers terecht om de wapens neer te leggen. Maar vrede, of het nu gaat om het beëindigen van oorlogsvoering of om de afbraak van de solidaire samenleving is meer dan wapenstilstand. Het is meer dan het beëindigen van die toestand waar mensen stoppen mens te zijn of een einde te stellen aan het schofferen van bevolkingsgroepen.
Vrede volgt pas nadat gerechtigheid is geschied, met inbegrip van respect voor de soevereiniteit van naties en individuen en het bestraffen van oorlogsmisdaden. Zo wordt de weg gebaand naar verzoening, of zoals columniste Bieke Purnelle stelt: ‘Het afzweren van haat en rancune. Dat je de ander wilt zien als een mens in plaats van als de vijand’.
In Vlaanderen is ‘vrede’ een woord dat gelinkt wordt aan kerst- en beste eindejaarswensen, verder dan wat feestgedruis reikt het niet. De prentkaarten-vredeswensen richten zich niet tot de klasse van de onmisbaren, zij die de samenleving overeind houden en waar zo slecht voor gezorgd wordt: zij die de groeiende ongelijkheid aan den lijve ervaren.
Dienen we, om waarheidsgetrouw te blijven, het initiële kerstverhaal in de verleden tijd te schrijven? Coca-Cola-kerstmannen en dito fuiven hebben al lang elke zingeving over het vredesfeest bij uitstek verdrongen. Meer, het consumptiekerstfeest is een uithangbord voor de alsmaar toenemende ongelijkheid. In salons van zij die de klassenstrijd ontkennen, de anti-solidaire samenleving, voelt het kapitalisme zich behaaglijk. Dat Vlaanderen bijna 20.000 dak- en thuislozen telt, waarvan 5.700 minderjarigen, is minder dan een bagatel voor de aanhangers van de ‘eigen schuld, dikke bult’-ideologie. Dat uit zich in Vlaamse begrotingen. Volgens Ive Marx (professor economie, UAntwerpen) zijn ‘de Vlaamse begrotingen overduidelijk middenklassebegrotingen’. Niet gericht op het welzijn voor iedereen.
De kompassen van onze regeringen en de meeste oppositiepartijen slaan tilt. Vlaams Belang, destructor van de Vlaamse ontvoogding, doet er met een samsam met de Chinese communisten nog een schep bovenop.
Vlaamse regeringspartijen volgen de kromme kompasnaald van Vlaams minister voor Mobiliteit Lydia Peeters. Zij hield tijdens het recent actuadebat in het Vlaams Parlement over het knoeierig vervoersplan van De Lijn (3.000 haltes afschaffen, onzalig flexvervoer in buitengebieden, invoeren van mobiliteitsarmoede) zonder blozen voor dat de Vlaming bang is voor verandering. De neoliberale afkeer voor openbare dienstverlening wordt als ‘schuld en boete’ doorgeschoven naar de bevolking.
Niet de Vlaming, – in casu het gezin met schoolgaande kroost, de alleenstaande moeder die tijdig op de werkvloer wil opdagen, de gepensioneerde die de bijeenkomst van de seniorenvereniging wil bijwonen – maar de Vlaamse regering durft een toekomst voor De Lijn met basisbereikbaarheid, bedrijfzekerheid, stiptheid en duurzaamheid niet in de ogen te kijken. De alleenstaande moeder, de gepensioneerde en de schooljeugd hebben geen boodschap aan de 5.000 euro-premie voor de aanschaf van een elektrische wagen. Enkel de middenklasse vaart er wel bij.
Bushaltes verdwijnen vanaf 6 januari uit wijken en dorpskernen. Eerder werden al geldautomaten, bank- en postkantoren en winkels voor het lenigen van dagelijkse voedingsnoden opgeofferd aan het neoliberale gouden kalf. Het krakende verenigingsleven wordt daar bovenop gegooid.
Van dit type verandering houden de betrokken wijk- en dorpskernbewoners niet. Niet zij, maar de Lydia Peeters van deze wereld laten zich leiden door angst voor verandering gericht op gelijkheid en gerechtigheid. Voorbeelden zijn legio: afvoeren van de hervorming van de fiscaliteit, windparken die torenhoge winsten boeken, terwijl het gemiddeld gezin alweer 45 euro extra voor energie betaalt, het mordicus niet schrappen van de genereuze partijfinanciering voor ‘ons kent ons’,...
Wachtlijsten alom
Grondrechten voor iedereen worden tot theorie teruggedrongen, vraag het maar aan de net geen 180.000 wachtenden in Vlaanderen op een sociale woning. De bevoegde minister intimideert de wachtenden keer op keer met nieuwe controlemaatregelen – met minimale resultaten – en vergeet ondertussen oplossingen voor betaalbaar wonen uit te vaardigen.
Het verhaal van de wachtlijsten is eentonig: in de ouderenzorg, in de geestelijke gezondheidszorg, in de jeugdzorg,…
Het plaatsen van grote vraagtekens achter de graaiflatie door multinationals blijft uit, laat staan dat er aangepaste belastingen geheven worden. Aan drogredenen geen gebrek om de vermogensbelasting steeds opnieuw voor zich uit te schuiven.
De scholenlijst, waar leerlingen voor bepaalde lessen de hele voorbije trimester lang geen vakleraar zagen opdagen, zwelt aan. Het onderwijs kraakt. Het kompas is zoek. De Pisa-resultaten zijn alarmerend, en dat is een eufemisme. De minister houdt voor dat zijn maatregelen pas over tien jaar resultaat geven…
10 kerstwensen van goede wil
Zonder hoop op een betere toekomst voor iedereen openen zich geen paden naar gelijkheid en gerechtigheid. Een lijstje van 10 zet de kompasnaald vast richting solidaire samenleving:
Johan Velghe is woordvoerder van Vlinks.
25.03.2023
door Johan Velghe, woordvoerder van Vlinks
‘Een nipte meerderheid in het parlement is geen garantie voor waardering voor de genomen beslissing’, schrijft Johan Velghe van Vlinks. Hij blikt terug op het Vlaams Nationaal Zangfeest, waar aan Bart De Wever en Tom Van Grieken de oproep gedaan werd om ‘de afspraak met elkaar en vervolgens met de geschiedenis’ te maken.
Na de corona-onderbreking kon het Vlaams Nationaal Zangfeest terug doorgaan. Maar deze pauze zorgde bij de dirigenten niet voor verlichte geesten. Voorzitter Bart Fierens ging voorop in het versleten geroep om ‘eerst onafhankelijkheid en dan zien we wel verder’.
‘Bart en Tom, maak afspraak met elkaar en vervolgens met de geschiedenis. Vergeet wat u verdeelt, spits en daarna kan ieder terug zijn eigen weg gaan’, klonk het verder nog. VolgensDoorbraakging het om een ‘frisse toespraak’. Dat weten we dan ook weer, al is de oproep sterk belegen en volhardt de rechtse Vlaamse beweging alweer in de keuze van de verkeerde bondgenoot voor de creatie van Klein-België, tjokvol ongelijkheid. Vlaanderen waar rechters, syndicalisten, basisgroepen en verenigingen, klimaatactivisten en zeer zeker ook migranten van meet af aan de booswichten zijn.
Als voorgangers van ‘Bart en Tom’ bereikten in december 1936 de Katholieke Vlaamse Volkspartij en het Vlaams Nationaal Verbond (VNV), dat steeds verder in fascistische richting evolueerde, een samenwerkingsakkoord. Het liep zeer snel op een sisser af, want de van bovenaf opgelegde concentratie versnelde alleen maar de polarisatie. Meer, het akkoord wakkerde in de voornoemde partijen interne spanningen aan.
De lectuur van ‘Dagboek 1933’ van Dirk Verhofstadt is aanbevelenswaardig om inzicht te verwerven betreffende het gevaar van tijdelijke allianties met extreemrechts en wat er gebeurt met de intentie om daarna terug zijn eigen weg te gaan. Faust van Johann Wolfgang von Goethe slaagde daar evenmin in.
‘Eerst onafhankelijkheid en daarna zien we wel’, is een kreet vol luiheid en met een vette blinde rand. Zelfs al wordt er bovenal met electorale democratie geschermd, van een totaalbenadering is geen spoor. Een dictaat van twee partijvoorzitters primeert boven wat de bevolking bekommert. Een zuiver staaltje van boven de hoofden van de burgers besturen. Een nipte meerderheid in het parlement is geen garantie voor waardering voor de genomen beslissing, dat leert het actuele wedervaren van president Emmanuël Macron en premier Elisabeth Borne.
Onafhankelijkheid dient minstens het voorwerp te zijn van ideeënstrijd, van een referendum en van de inzet van verkiezingen, of ver weg van handjeklap tussen twee partijvoorzitters die in niets bewijzen dat ze onderweg zijn naar een inclusief Vlaanderen of een vooruitgangsoptimisme uitstralen.
Sinds de eeuwwisseling blijven de sprongen voorwaarts in de realisatie van de initiële krachtlijnen van de democratische Vlaamse beweging uit.
Daar waar basisdemocratie, solidariteit, armoedebestrijding en een positief beleven van onze identiteit samen met ademruimte scheppen en ondersteuning bieden aan nieuwkomers, steeds van onderuit opgebouwd worden, handhaven of verscherpen vele ‘ideeën van de dag’ van V-partijen een uitsluitingsdiscours.
Het verwerven van meer autonomie is het hanteren van het soevereiniteitsbeginsel bij het ontgiften van de aberraties van de scheve staatshervormingen. Het hoeft allerminst een slakkengangetje te gaan. Het vormen van een inclusieve gemeenschap, tevens drager van internationale solidariteit, dient wel gestut te zijn door een permanente en pertinente politiek van sociaal-economische rechtvaardigheid. Daar zijn we als samenleving beter mee af dan de twijfelachtig te realiseren installatie van rechts-Klein-België.
Het World Happiness Report zet zopas Finland voor het zesde jaar op rij voorop als het land met de meest gelukkige bevolking. Goed is om de criteria van ‘gelukkig maken’ te memoriseren vooraleer loze kreten te lanceren. De toespraak op het Zangfeest zou veel dichter bij de afspraak met de geschiedenis aanleunen wanneer het over de factoren sociale steun, inkomen, gezondheid, vrijheid, vrijgevigheid en de afwezigheid van corruptie zou gaan. Niet dus.
Vlaamse autonomie maakt beslist meer kans op verdere realisatie door het zorgen voor een breed draagvlak. Dat realiseren is minder lui dan het hokjesdenken van rechts-onafhankelijkheidsgeroep en de loden mantel van de nostalgie naar iets dat nooit bestaan heeft. Omarm om omarmd te worden. Vlaanderen dat zijn inwoners omarmt, creëert de balans waarbij Vlamingen Vlaanderen omarmen: de natie waar iedere mens recht heeft op zijn/haar basisrechten. Het is allerminst voluntaristisch gezwets, noch woke-activisme. Lees er artikel 23 van de grondwet op na.
Johan Velghe is woordvoerder van Vlinks.
02.01.2023
door Johan Velghe, woordvoerder van Vlinks
‘De banden die we met elkaar smeden’, hebben inderdaad het grootste welzijnsgehalte, zoals koning Filip in zijn kerstboodschap vertelde. Dat ‘er goede redenen zijn om in de toekomst te geloven’ is twijfelachtiger als dit land totaal geblokkeerd blijft. Niet zozeer omdat er geen eenvoudige antwoorden zijn, zoals Filip I zelf aangeeft, maar wel omdat Vivaldi én de V-partijen vergeten dat componist Antonio Vivaldi naast de component ‘winter’ ook nog de drie overige seizoenen vatte in zijn vioolconcert Le Quattro Stagioni. Er is meer nodig dan steeds weer vooruitgeschoven beloften voor minimale hervormingen. Via een overlegdemocratie komen tot een gezonde samenleving vol betrokkenheid moet meer dan een illusie zijn.
Zowel EU-beleidsvoerders, federale als die van de gewesten, hebben een abonnement op een dikke buis voor het vak ‘lessen uit het verleden’. Het kan anders. Frans econoom Thomas Pikety toont in zijn recentste publicatie Een kleine geschiedenis van de gelijkheid aan hoe we van het verleden kunnen leren om van gelijkheid een blijvende realiteit te maken.
Wie actueel cijfermateriaal en oorzaken van het uitblijven van beleidsbeslissingen er op naleest, merkt dat telkens ‘nieuwe aanzienlijke en onrechtvaardige vormen van ongelijkheid ontstaan’. Het neoliberalisme blijft zich herhalen, ook al loopt het op een dood spoor.
Lilian Marijnissen (voorzitter van SP, Nederland) heeft genoeg aan één enkel woord – betonrot – om dat nefaste traject van kortetermijnwinst aan te wijzen. Het neoliberalisme is gefocust op het individualisme. Het wijst de solidaire samenleving resoluut af, de overheid gaat uit van wantrouwen in mensen. Hoed je voor die partijen die stellen dat het neoliberalisme niet hun inspiratiebron is, of zelfs het bestaan ervan loochenen. Zij herleiden structurele problemen tot losse incidenten. De krakkemikkige werking van De Lijn en NMBS zijn illustratief.
Het Vivaldi-gejubel over ‘het doorbreken van de magische grens van 100.000 nieuwe jobs’ in 2022 krijgt de duiding niet mee dat het te vaak om arbeidsvormen gaat met geringe sociale zekerheid. Flexi-jobs worden genormaliseerd, evenals ziekmakend werk, zoals de nog altijd stijgende cijfers van de burn-outs aanwijzen.
‘Vrouw, arbeider en 55-plus? Dan meeste kans op langdurige ziekte’, een duidelijke recente krantentitel. We naderen een half miljoen langdurig zieken. Statistiek als teken aan de wand van grote ongelijkheid.
Onzeker werk en dus onzeker inkomen enerzijds en voor wie hebzucht en macht hanteert veel voordelen anderzijds, zoals de grootverdieners die amper de bekomen energiepremies via hun belastingen dienen terug te betalen. Het is een zoveelste breuklijn, een tweedeling van de maatschappij.
De manier waarop we met elkaar omgaan bepaalt de waarde van Vlaanderen. Daar zal de aangekondigde canon geen jota aan wijzigen. Omarm om omarmd te worden is efficiënter dan valse credo’s als ‘Eerst onafhankelijkheid en dan zien we wel’ of ‘Rijkdom voor grootverdieners en de overigen zullen ook profiteren, zij het van de van tafel vallende kruimels’.
Meer dan een goed voornemen dient 2023 resultaten te implementeren van het ‘denkende hart’. Het betere Vlaanderen is geen onmogelijke opgave.
Het meest efficiënte ‘wapen’ is medezeggenschap over wat van ons allemaal is. Particratie dient te wijken voor participatieve democratie en transparantie. Wanhoop en kiezen voor radicaal-rechts als gevolg van onvrede wordt bestreden door wie de problemen niet veroorzaakt heeft niet te laten opdraaien voor begrotingsontsporingen. Waar woke de emancipatiestrijd opdeelt, dient de ideeënstrijd hoopvolle, verbindende alternatieven voorop te stellen. Organiseer de solidariteit, in plaats van de oplossing te individualiseren. Bonussen en toeslagen zijn onnodig indien bedrijven de werknemers beter betalen. De bedrijfswinsten stijgen, maar het modale inkomen struikelt bij elke poging om de groei van de economie bij te houden. Anders uitgedrukt: wanneer het goed gaat met de bedrijven, zorg dat de werknemers die zorgen voor de winst, daar automatisch deel aan hebben.
In alle consequentie dient het pensioen dan ook opgewaardeerd te worden als een uitgesteld loon. Laat het identiteitsdenken zich ook oriënteren op de sociale strijd en solidariteit in de wereld, in tegenstelling tot het verdelend discours dat er vandaag mee gepaard gaat.
Maak een einde aan het uitkleden van de verzorgingsstaat. De drama’s die zich afspeelden in sommige geprivatiseerde woonzorgcentra zijn we toch nog niet vergeten? Met een tekort aan leerkrachten is niet langer al het onderwijs het beste onderwijs. De verschraling van de doelstellingen doet er nog een schep bovenop.
Eufemistisch uitgedrukt is de overheid geen baken van efficiëntie. Direct voelbaar in een dorp of buurt is de teloorgang van samenhang veroorzaakt door het verdwijnen van wijkagenten, postkantoor, geldautomaat en winkeliers. Het verenigingsleven – wat toeteren politici toch graag over ‘cultuur’, maar negeren de dichtbije cultuurverspreiders – kreeg nekslagen.
De lijst vol onvrede is uitgebreid. Het is het directe gevolg van het zich steeds herhalende en voorspelbaar geworden verbreken van beloften aan de kiezers.
De verandering dient van onderuit te komen. Het efficiënte wapen is georganiseerde sociale strijd.
Johan Velghe is woordvoerder van Vlinks.
door Joost Vandommele (1956-2019)
Al sedert de Middeleeuwen waren onze streken zowat op alle domeinen vooruit tegenover het omliggende. De vroege industrialisering fungeerde als motor. Sedert de dertiende eeuw moesten de ambachtslieden zich echter schrap zetten tegen oligarchie en machtsmisbruik van een verfranst patriciaat en de adel. 11 juli 1302 is bij uitstek de overwinning van deze vroegdemocratie (vnl. stadsproletariaat en vrije kustboeren) op de feodaliteit en hield ons tegelijk uit het prille Franse centralisme. Ook in de 16deeeuw waren wij een soort laboratorium voor de moderniteit. Na de overwinning van de reactie en 2 eeuwen winterslaap grijpen de sociale en de Vlaamse beweging niet voor niets terug naar dit groots verleden als inspiratiebron. Met enige verbeelding zou men kunnen stellen dat Jan Baptist Verlooy met zijnVerhandeling op d’onacht der moederlyke tael in de Nederlanden(1788) eigenlijk de eerste ideoloog van de Vlaamse beweging geweest is.
In ieder geval situeerde hij de oplossing voor de Vlaamse kwestie (terecht) in de verlichting. Je ziet hier al duidelijk waar het dikwijls bij ideologie hapert:depraktijkvan de Franse bezetting accordeerde voor de Vlamingen immers langs geen kanten met gelijkheid, volkssoevereiniteit en vrijheid: of hoe theorie en praktijk in vele gevallen mekaars tegengestelden zijn of worden. Verlooy zal het als ‘maire de Bruxelles’ geweten hebben…
In Vlaanderen, dat midden 19deeeuw intussen op een absoluut dieptepunt was beland, lag het voor de hand dat Vlaamse en sociale beweging in synergie opereerden. Men kon hier immers de klassentegenstellinghoren. De bezittende klassen hadden immers het Franse ‘savoir vivre’, inclusief het taalgebruik, overgenomen. De oude Wilhelm Liebknecht duidde deze sociale taalgrens als een groot voordeel om beter sociale actie te kunnen voeren. Vroegsocialisten als Jacob Kats waren vanzelfsprekend Vlaamsgezind.
De Waalse flamingant, Lucien Jottrand was op landelijke schaal de aanjager van de prille arbeidersbeweging en niet voor niets tevens de voorzitter van de Vlaamse grievencommissie… Voor figuren als de leiders van de eerste industriesyndicaten, Jan de Ridder en Franciscus Bilen (de kapneuze) en het eerste icoon van de arbeidersbeweging, Emiel Moyson waren Vlaamse en sociale strijd, beide ‘dompelaarszaken’ vanzelfsprekend één. Het is de toen alles overheersende levensbeschouwelijke tegenstelling die, vanaf de jaren 1860, beide bewegingen uit mekaar heeft gedreven.
Sociale flaminganten en Vlaamsgezinde socialisten zijn er sindsdien altijd geweest maar ze werden meer en meer marginaal binnen beide bewegingen. In principe zou het algemeen stemrecht de Vlaamse kwestie opgelost hebben maar o.m. de sterke verzuiling verhinderde dit. Lodewijk De Raet zag in dat het opkrikken van de Vlaamse economie de tweede pijler van de Vlaamse ontvoogding moest worden. Zijn visie zou uiteindelijk door de brede Vlaamse beweging worden overgenomen en stilaan bewaarheid worden. Binnen de socialistische zuil waren mensen als Gust Vermeylen, Camille Huysmans etc. als flamingant zeer verdienstelijk maar dan wel strikt binnen het belangenkader van de zuil.
Toen de Belgische sociaal-democratie, traditioneel sterk in Wallonië, nog voor Wereldoorlog I een stilzwijgend verbond aanging met het traditioneel Franstalig Belgisch kapitalisme, mét de zegen van Albert I, werd de Vlaamse beweging in sociaal-democratische kringen meer en meer als stoorzender beschouwd. Van die kant zou er nog weinig worden aangedragen voor de oplossing van de Vlaamse kwestie en beide ontvoogdingsbewegingen waren in feite deskundig uit mekaar gespeeld. Het Daensisme was op een bepaald ogenblik een valabel alternatief maar faalde in zijn doorgroei tot massabeweging.
De Eerste Wereldoorlog was de kanalisator voor allerlei radicalisering. De opgelegde Belgische eenheid legde de Vlaamse achterstelling echter nog meer bloot en uit het activisme en de Frontbeweging, die beiden een sterke vooruitstrevende ondertoon hadden, zou het Vlaams nationalisme ontstaan. De linkse dissidenten, die braken met de patriottische BWP, zoals een Jef van Extergem waren vaak felle flaminganten. Ook binnen de traditionele christelijke arbeidersbeweging is er lang een Vlaamsgezinde traditie geweest. Mede omdat de Vlaamse beweging ondanks het Vlaamse overtal in België, binnen het Belgische parlementair systeem moeilijk resultaten kon boeken, vond het antiparlementarise en de anti-democratie binnen de Vlaamse beweging een goede voedingsbodem.
De Collaboratie in Wereldoorlog II heeft sociale en Vlaamse beweging o.m. mentaal zeer ver uit mekaar gedreven. ‘Leuven Vlaams’ en de mijnstakingen hadden het tij misschien kunnen keren maar de militante reactionaire kern binnen de Vlaamse beweging kon met het Vlaams Blok het Vlaams nationalisme weer monopoliseren. De laatste jaren heeft een hard liberalisme zich meester gemaakt van de beweging. Hoe dan ook: de Vlaamse beweging kan slechts haar eindoplossing kennen binnen een eigen democratisch kader. Autonomie of onafhankelijkheid moeten in de eerste plaats een opstap zijn naar een diepere en bredere (ook economische) democratie.
In een autonoom Vlaanderen moet het Vlaamse volk in zijn breedste betekenis tot ontplooiing kunnen komen: Vlaanderen is hier als niveau immers beter voor geschikt dan België. Om dit te bereiken moet de gordiaanse knoop van hogergenoemde fenomenen en onnatuurlijke coalities terug ontward worden en Vlaamse en sociale bewegingen als van oudsher weer gezamenlijk opereren. De Vlaamse beweging zal sociaal zijn of niet zijn en de sociale beweging zal slechts in een Vlaamse variant breed voet aan de grond kunnen zetten in Vlaanderen…
Het blijft tussen beiden in wezen een en/en verhaal, geen of/of verhaal! Democratie is altijd in wezen een nationaal verhaal geweest, waarbij internationalisme een letterlijke inter-nationale samenwerking moet zijn, zeker geen opgelegde supranationale dictatuur zoals de huidige EU zich meer en meer ontpopt. Bovendien kan een autonoom Vlaanderen een belangrijk afweermiddel zijn in de toenemende globalisering, nivellering en vermarkting van de wereld!
